Steenbergen was ooit een belangrijke vestingstad in West-Brabant. In de periode 1626-1629 werd de stad aanzienlijk versterkt. Bij de toegang tot de haven werd een groot fort gebouwd dat Henricus werd genoemd, naar graaf Hendrik III van Nassau. Het fort vormde het noordelijke uiteinde van een waterlinie die in 1628 tussen Bergen op Zoom en Steenbergen werd aangelegd en die anno 2017 gewoonlijk wordt omschreven als de West-Brabantse Waterlinie. De belangstelling voor de historie van die linie is groeiend. Sinds 2000 wordt getracht om de linie in het landschap beter zichtbaar en in recreatief opzicht aantrekkelijker te maken. Vestingwerken die in de linie een belangrijke rol speelden worden gerestaureerd. Daartoe behoort het fort Henricus. Over de geschiedenis van deze vesting schreef ik een boek dat in maart 2017 verscheen. Daarin wordt de forthistorie vanuit diverse gezichtspunten belicht: vestingbouwkundig, krijgskundig, landschappelijk, politiek-bestuurlijk, sociologisch en demografisch. Veel aandacht is besteed aan het verzamelen van gegevens over personen die bij het functioneren van het fort nauw betrokken waren. Ook is stilgestaan bij vestingbouwkundige ontwikkelingen in Steenbergen die in tot dusver verschenen studies over de stad onderbelicht zijn gebleven. Het boek bevat een uitgebreid overzicht van de militaire compagnieën die in de 17de en 18de eeuw in de stad garnizoen hielden. Voorts worden nog niet eerder gepubliceerde gegevens gepresenteerd over het functioneren van de West-Brabantse Waterlinie. Het boek ligt in het verlengde van mijn publicaties over vestingwerken in het zuidwesten van de Republiek der Verenigde Nederlanden en in de streek ten noorden van Antwerpen.
Het fort Henricus anno 1735 door Cornelis van Bommel
(Brabants Historisch Informatie Centrum, Kaartencollectie, inv. 343-609)
Het boek is verschenen bij de uitgeverij GigaBoek in een hardcover- en een paperbackeditie; zie hiervoor:
http://www.gigaboekshop.com/product/het-fort-henricus-hardcover/
http://www.gigaboekshop.com/product/het-fort-henricus-te-steenbergen/
De webversie van het boek is als volgt:
Het fort Henricus te Steenbergen webversie
In augustus 2018 stelde ik een (aanvullende) notitie samen over de historie van de buitenomwalling (de contrescarp) van het fort Henricus; zie:
Notitie over de geschiedenis van de buitenomwalling van het fort Henricus.
Bij de restauratie van het fort (zoals gereedgekomen in 2019) plaats ik de volgende kanttekeningen:
Kanttekeningen bij de restauratie van het fort Henricus anno 2019